Pek çok kişinin hayatında en az bir kez deneyimlediği "deja vu", bir anın daha önce yaşanmış gibi hissedilmesi durumudur. Peki, bu ilginç hissin arkasında ne yatıyor? Deja vu yaşandığında beyinde neler olur? Bilim insanlarının bu konudaki araştırmaları, beynin karmaşık yapısını anlamamıza ışık tutuyor. İşte detaylar…
Deja vu, Fransızca "zaten görülmüş" anlamına gelir. Nörobilimsel olarak bakıldığında, bu durum beynin hafıza ve algı merkezlerinde yaşanan kısa süreli bir karışıklıktan kaynaklanır. Özellikle medial temporal lobda yer alan hipokampus ve çevresindeki bölgelerin, daha önce yaşanmamış bir durumu yanlışlıkla geçmişte yaşanmış gibi algılamasıyla oluşur.
Araştırmalar, deja vu’nun, beynin kısa süreli bellek ile uzun süreli bellek arasında geçici bir bilgi aktarım hatası yaşadığında ortaya çıktığını gösteriyor. Beyin, yeni bir bilgiyi işlemeye çalışırken bunu yanlışlıkla "tanıdık" olarak etiketleyebiliyor. Bu da kişide “Ben bu anı daha önce yaşadım” hissini oluşturuyor.
Yorgunluk, Stres ve Uyku Eksikliği Tetikleyici Olabiliyor
Deja vu genellikle sağlıklı bireylerde görülse de bazı durumlarda beyin yorgunluğu, stres veya uyku bozuklukları bu hissin daha sık yaşanmasına neden olabiliyor. Nadiren de olsa, sürekli tekrar eden deja vu hissi bazı epilepsi türlerinin belirtisi olarak değerlendirilebiliyor.
Her ne kadar deja vu gizemli bir deneyim gibi görünse de bilimsel açıklamalar, bu hissin beynin normal işleyişinin bir parçası olduğunu gösteriyor. Yani çoğu durumda endişe edilecek bir durum değil; ancak çok sık tekrarlanıyorsa bir uzmana başvurmakta fayda var.
