Osmanlı Devleti'nde Batılılaşmanın ilk somut adımı olarak kabul edilen Tanzimat Fermanı, 3 Kasım 1839 tarihinde Sultan Abdülmecid döneminde ilan edilmiştir. Hariciye Nazırı Koca Mustafa Reşid Paşa tarafından Gülhane Parkı’nda okunarak duyurulan bu anayasal belge, Tanzimat Dönemi'nin başlangıcını simgeler.

Tanzimat Fermanı Nedir?

Tanzimat Fermanı, Osmanlı Devleti’nin bozulmaya başlayan düzenini yeniden sağlamak, yapılan reformların sürekliliğini temin etmek ve milliyetçilik akımlarının yarattığı olumsuz etkileri gidermek amacıyla ilan edilen önemli bir reform belgesidir. Bu belge, Osmanlı tebaasının haklarını genişletmeyi ve Avrupa devletlerinin Osmanlı’nın iç işlerine müdahalesini engellemeyi amaçlamıştır.

Belge, okunmasının ardından Osmanlı tarihine yön veren bir dönem olan "Tanzimat Dönemi"ni başlatmış ve aynı zamanda "Gülhane Hatt-ı Hümayunu" adıyla da anılmıştır.

Tanzimat Fermanı Maddeleri

Osmanlı padişahı Sultan Abdülmecid tarafından ilan edilen Tanzimat Fermanı’nın öne çıkan maddeleri şunlardır:

  • Tüm Osmanlı vatandaşlarının can, mal ve namus güvenliği sağlanacaktır.

  • Vergi, herkesin gelirine göre adaletli bir şekilde alınacaktır.

  • Kanun önünde herkes eşit olacaktır.

  • Yargılama süreçleri şeffaf olacak, kimse mahkeme kararı olmadan idam edilemeyecektir.

  • İşkence, rüşvet ve kayırmacılık yasaklanacaktır.

  • Askerlik süresi belli bir dönemle sınırlandırılacak ve her bölgeden orantılı şekilde asker alınacaktır.

  • Özel mülkiyet hakkı korunacaktır.

Tanzimat Fermanı’nın Tarihi ve Önemi

Tanzimat Fermanı, Sultan II. Mahmud’un başlattığı reform hareketlerinin bir devamı niteliğindedir. II. Mahmud’un 1808-1839 yılları arasında gerçekleştirdiği reformlar ağırlıklı olarak askeri alanda kalırken, Tanzimat Fermanı ile Batılılaşma resmî bir devlet politikası haline getirilmiştir.

2. El Oto Pazarında Yılsonu Hareketliliği: Alıcı ve Satıcılar Dertli 2. El Oto Pazarında Yılsonu Hareketliliği: Alıcı ve Satıcılar Dertli

Ferman, Osmanlı padişahı Sultan Abdülmecid'in ağzından yazılmış ve Mustafa Reşid Paşa tarafından okunmuştur. Bu belgeyle Osmanlı’da yönetim anlayışı ve toplumsal düzen köklü bir değişime uğramış, adalet ve eşitlik ilkeleri ön planda tutulmaya başlanmıştır.

Tanzimat Fermanı’nın Amaçları

Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesindeki başlıca amaçlar şunlardır:

  • Azınlıkların devlete bağlılığını artırarak milliyetçilik akımlarını zayıflatmak.

  • Avrupa devletlerinin Osmanlı üzerindeki siyasi baskısını azaltmak.

  • Devletin bozulmaya yüz tutmuş yapısını yeniden düzenlemek.

Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesiyle Osmanlı Devleti, Batılılaşma yolunda ilk önemli adımını atmış ve sosyal, siyasi, hukuki alanlarda modernleşmeye yönelik köklü değişimlerin temelleri atılmıştır. Tanzimat Fermanı, yalnızca bir reform belgesi değil, aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin çağdaşlaşma sürecindeki dönüm noktasıdır.

Kaynak: HATİCE KÜBRA SARI