Çok ilginçtir ki Konya da, Karaman da deniz düzeyinden yaklaşık 1050 metre yükseltide kurulmuş iki iç bölge kentleridir. Yine ilginç olan şu ki bu iki önemli kent ile eş yükseltide kurulu bir baş obadır, içinden gelip geçerken varlığını öğrenip gördüğümüz Bayır.
Neden geçerken varlığını öğrendiğimiz oba dediğimize gelirsek şöyle açıklayalım ki Akdeniz ile iç ülke topraklarımızın üzerinde sayılı olan ana yollara uzak, geçilip aşılması güçlük taşıyan geçitler ile karmaşık dağların arkasına gizlenmiş yerler, yerleşimlerdir buralar.
Karaman'dan Ermenek yönüne giden yol üzerinde, 42 km sonra Göksu Irmağı'nın Hadim'den uzayıp gelen koluna denk gelinip kavuşulur Bucakkışla Obası eteğinde. Karaman kenti, deniz düzeyinden 1050 metre yükseltide kurulu köklü bir yerleşim olup, kentten Ermenek'e giden yol yaklaşık 300 metrelik yumuşak bir çıkışla 31 km sonra ünlü Avgan Geçidi'ne varır. Ardından sert bir inişle işte bu dağları yırtıp süzülen Göksu Irmağı'nın deniz düzeyine göre 400 metre yukarıda kalan ırmak yatağı kesitine inilir.
Burada Bucakkışla Obası eteğinden akan Göksu Irmağı üzerinde yeni köprüye komşu olan eski dönem yapısı Bıçakçı Köprüsü görülmeye değerdir.
Bu konuma yakın olan obalardan biri Bostanözü iken bir diğeri bu inişe atım yaparcasına Çukur adını alır. Çukur Obası'ndan sonra bayır yukarı çıkan kırsal yolun vardığı ilk yerleşim ise yine bu çıkışa atım yaparcasına Bayır Obası adını taşır.
Bayır Obası, bir çok dağ ile tepe eteğinin yarım yuvar çizdiği çanak içinde sıralanan birbirine çok yakın konumdaki Ada Obası, Kalaba Obası, Akçaalan Obası ile komşu olup tüm bu obalar içinde en büyük kırsal yerleşimdir.
Ayrıntılı Yol Açıklaması :
Karaman kent içinden çıkıldığında ilk 31 km'si kolaylıkla ilerlenip gelinen bu yol, Narlıdere Obası alanında Avgan (Afgan) geçidi konumunda 1415 metre yükseltiye ulaşıp sonrasında ise Göksu Irmağı üzerinden geçilecek köprüye değin yalnızca 10 km içinde 1015 metre sürecek iniş ile 21 yol dönemeci yapıp baş döndüren bir biçimde 400 metreye düşer.
Köprü geçilip yalnızca 200 metre sonra gelinen yol ayrımından sola sapılıp ilerlenecek çizgi üzerinde sırasıyla, 43. km'de solda Bostanözü Obası yol ayrımı, 46. km'de Çukur Obası yer alır. Çukur Obası'ndan sonra bayır yukarı belirgin bir çıkış yapılması gereken yol, 52. km'de 1195 metre yükseltiye çıkmış olup Çukur Obası'ndan sonra yaklaşık 50 dönemeç geçilerek 60. km'de Bayır Obası'na ulaşır.
Bayır Obası, deniz düzeyinden 1130 ile 1190 metre arası yükseltide eğimlenen bir tepenin güneye bakan yamacında kuruludur. Obanın yerleşim alanı eteği ise tümüyle uçurum olup kuş uçuşu yalnızca 1,2 km güneybatısında konumlu, oldukça küçük bir yerleşim olan 1100 metre yükseltide kurulu Ada Obası'na bakar. Ada Obası, Karaman ile Akçaalan Obası arasında uzanan yolun 63. km'sinde yer alır.
Bayır Obası'nın kuş uçuşu 2,2 km güneybatı ile batı çizgisi arası açığında ise 1000 ile 1070 metre arası yükseltide kurulu, yine küçük bir yerleşim olduğu görünen Kalaba Obası yer alır. Kalaba Obası, Ada Obası'ndan yalnızca 3 km sonra yol üzerinde yer alıp, Karaman ile Akçaalan Obası arasındaki tüm yolun 66. km'sinde konumludur.
Bayır Obası'nın bu kez kuzeybatı açığında, 2,4 km kuş uçuşu uzağında ise kendisiyle eş orta büyüklükte olan Akçaalan Obası yer alır. Bayır Obası ile AkçaalanObası'nı birbirine bağlayan bu yol bir çanak çizip, yol boyu dört obanın birbirini izlemesi sağlanır.
Akçaalan Obası, kurulu olduğu tepenin güneydoğuya bakan yamacında, 1000 ile 1070 metre arası eğimde yerleşim alanı yayılmış bir obadır. Buraya değin ulaşan bu kırsal yol, kuzeybatı yönde daha ileri gidildiğinde yaklaşık 10 km sonra Konya ile Karaman toprakları kesişim çizgisi üzerine yakın olan, yine Karaman'a bağlı YukarıkızılcaObası'na ulaşır.
Tepe yamaçlarına kurulu Bayır, Ada, Kalaba, Akçaalan obaları, birbirini uzaktan izlerlerken aralarında oluşan derin yarlık boşluğu, 870 metre yükseltiye iniş yapar.
Bu obaların sırtlarında yükselen dağ dorukları ise kolaylıkla 1600 metreleri aşarken, Burunyatak Sırtı 1650 metre, Ulu Tepe 1670 metre, Çatalharman Doruğu 1740 metre, Azı Tepe 2150 metre, Boz Dağ doruğu 2270 metre, Oyuklu Dağ 2420 metre ile göğe doğru sivrilir.
Bayır Obası, kuzey ile kuzeydoğu yön aralığında kendisine en yakın geçtiği konum ile Göksu Irmağı'na kuş uçuşu 5,9 km uzaklıkta olup, yine kuzeydoğusunda Karaman kent içinde kale konumuna kuş uçuşuyla 39 km uzaklıktadır.
Bayır Obası ile Akçaalan Obası arasındaki yarlık içi kuru çay yatağı, yaklaşık 9 km kıvrım yaparak kendisini Göksu Irmağı yatağına ulaştırır. Irmak yatağına varılan bu kesitte bir sututağı (baraj) yapılmış olup bu kesişim konumu ise su yatağı aşağısındaki Bıçakçı Köprüsü'ne yatak içi ölçümle uzaklık 8,8 km tutar.
Bıçakçı Köprüsü'nden kabaca 1,5 km su aşağı yönünde gidilince bir başka sututağına varılır. Bu köprüden sonra ırmak yatağı içinde 10. km ile 20. km arası, Karaman ile İçel (Mersin) il topraklarını ayıran doğal bir çizgi olarak temel alınır. Bıçakçı Köprüsü'nden su aşağı yönde ırmak yatağı içinde 32. km'ye ulaşıldığında burada Mut'a bağlı olan Kravga Köprüsü'ne varılır. 47. km'de Hocantı kayalık yarlığında sıkışan ırmak suyu, yaklaşık 2 km uzunluktaki bu sarp dağ geçidinden çıkınca 51. km'de Hocantı Köprüsü'ne gelir. Bıçakçı Köprüsü'nden su aşağı yönde 63. km'ye gelinince bu kez yine bir taş köprü olan Kadıköy Köprüsü'ne varılır. 74. km'de ise Mut İlçesi içindeki Suçatı konumunda, Göksu Irmağı'nın Hadim Kolu ile Ermenek Kolu birleşip ırmağı Silifke'ye değin tek bir koldan akıtmış olurlar. Suçatı'nda iki ana ırmak kolunun birleşiminden sonra denize ulaşıncaya değin ırmağın geri kalan yatak uzunluğu, 109 km tutacaktır. Dolayısıyla ırmağın deniz ağzı ile Bıçakçı Köprüsü arasındaki ırmak yatağı 183 km, Akçaalan ile Bayır obaları arası yarlık içinden gelen kuru çay yatağının kavuşma yeri ise 192 km olacaktır.
Karaman kent içine kuş uçuşu 39 km uzaklık ile karayolu ulaşımının 71 km olması arasındaki değişim, burada Taşeli Yöresi'nin dağlık kesitinde olduğumuzu gözler önüne sermiş olur.
Bayır Obası, kuş uçuşuyla kendisine en yakın deniz kıyısı konumlar olan güneybatı yönde Alanya Mahmutlar Kumsalı'na 86 km, güney yönde Bozyazı Tekeli Kumsalı'na 90 km, güneydoğu yönde Silifke Taşucu Koyu'na 110 km uzaklıktadır.
Oldukça yüksek konumda yer alan Bayır Obası ile yakın komşularında, yılın ilk iki ayında gündüz sıcaklık değeri eksi bir olarak ölçülürken bu ısı değeri geceleri ortalama altı ay boyunca yine eksi olarak ölçülüp yıl boyunca 15 gün kar yağışı ile 83 gün ayaz görülür. Yazları ise iki ay süresince ortalama gündüz sıcaklık değeri artı otuz olan bu obada, yine yaz geceleri sıcaklığı artı on beşi geçmeyip serin olur. Bu yamaçlar tüm yıl boyunca ortalama 70 gün yağış alır.
1985 yılı sayımlarında Bayır Obası'nda 1985 yılında yaşayanların sayısı 1030 kişiden günümüze yakın dönemde 450 kişiye düşmüştür. Kalaba Obası'nda yaşayanların sayısı 1985 yılında 400 kişiden günümüzde 190 kişiye inmiştir. Ada Obası'nda yaşayanların sayısı 1985 yılında 580 kişi üzerindeyken günümüzde 180 kişiye gerilemiştir. AkçaalanObası'nda yaşayanların sayısı 430 kişiden, 35 yıl sonraya gelindiğinde 200 kişinin altına düşmüştür. Bu dört obada 35 yıl önce yaklaşık 2500 kişi yaşarken, bu sayı günümüzde 1000 kişiye düşmüştür. Bu sonuçlarla en büyük oranlı göç, Bayır Obası ile Ada Obası'nda yaşanmıştır.
Tapu bilgilerine göre Bayır Obası toprakları, 55 bin dönüm yüzölçümlü olup yerleşim birimini oluşturan yan yana iki kesitten yaklaşık 175 çatıdan oluşan ana oba yayılım alanı 100 dönüm, yanı bitişiğinde 50 çatıdan oluşan ek yerleşim alanı oturum alanı 35 dönümdür. Bayır Obası yerleşimi böylece toplam 225 çatı ile 135 dönüm oturumda büyüklük gösterir. Ada Obasının toprakları ise 22 bin dönüm yüzölçümünde olup, yerleşim alanı 100 çatıdan oluşup 50 dönüm oturumda ölçülür. Kalaba Obası toprakları ise 28 bin dönüm alana yayılan yüzölçümünde olup yerleşim birimi yine yaklaşık 100 çatıdan oluşup oturum yayılımı 60 dönümdür. Akçaalan Obası toprakları 47 bin dönüm olup yaklaşık 125 çatıdan (konut) oluşan yerleşim alanı oturumu ise 108 dönüme yayılır.
Bu dört komşu obayı çevreleyen komşular, batı ile kuzeybatı çizgi boyunca Yukarı Kızılca Obası, kuzeyde Göksu Irmağı yatağı ile sonrası Çatak ile Dağkonak obaları, doğuda Çukur Bostanözü ile Yukarıakın obaları, güneyde İhsaniye obası olarak sıralanır.
Bu konu çalışmasında geçen tüm ölçümler ile araştırma bilgilerini ilk yazım olarak üretip tüm oba alanlarını görüntüleyen Aytaç Kurtuba yapmıştır. Daha önce de Çukur Obası çalışılmış olup yine sanal ortamda yayınlanmıştır. Aşağıda ise önceki yıllarda çalışılmış Göksu Irmağı konusu ile Taşeli Yöresi Dağ Yolları Geçitleri konuları için bağlantılar verilmiştir. Bu konuda geçen obalara 2022 yılında gidişimizi sağlayan, Silifke ile Taşucu'na yerleşik Cezeryeci Sinan işletmelerini kurup yöneten Sinan Uçar'a sağ olsun var olsun, bol kazançlar dileğimizi iletiyoruz.
