İslam dini, insanların güçlerini aşan durumlar karşısında kolaylıklar getirmiştir. Bu nedenle, belirli hastalıklar, durumlar veya ihtiyaçlar nedeniyle oruç tutamayacak kişiler için çeşitli ruhsatlar mevcuttur.
Oruç tutmak zor veya tehlikeli olabilecek durumlardan biri, şeker hastalığı, kalp hastalıkları, tansiyon sorunları, bağışıklık sistemi zayıf olanlar, hamile ve emzikli kadınlar ile yeni ameliyat olmuş kişilerdir. Bu tür sağlık problemleri, orucun tutmaktan daha fazla zarar verebileceği durumlar yaratabilir. Aynı şekilde, kemoterapi tedavisi gören veya düzenli ilaç kullanan bireylerin de oruç tutması önerilmez.
İslam, her durumda insanların sağlığını ve refahını korumayı amaçlar. Bu bağlamda, oruç tutmaya engel teşkil eden hastalıklar ve durumlar için Kuran’da da kolaylıklar getirilmiştir. Bakara Suresi’nin 183-184. ayetlerinde, "Oruç sizden öncekilere farz kılındığı gibi, size de farz kılındı... İçinizden hasta olan veya yolculukta bulunan, tutamadığı günler sayısınca diğer günlerde tutar" denir. Bu ayet, oruç tutmayı zorlaştıran durumların varlığını kabul eder ve bu durumda olanların daha sonra oruçlarını kaza etmeleri gerektiğini belirtir.
Özellikle yaşlılık, ciddi sağlık sorunları, yolculuk gibi durumlar, oruç tutmakta zorlanabilen mazeretler arasındadır. Örneğin, uzun yolculuk yapan bir kişi, yola çıkmadan önce oruç tutmaya niyet edebilir; ancak yolculuk sırasında fiziksel zorlanma yaşarsa orucunu bozabilir. Hastalık durumunda, doktorun önerisi doğrultusunda oruç tutmamak daha sağlıklı olabilir. Bunun yanında, ileri yaştaki kişiler ve iyileşme umudu bulunmayan hastalar için oruç tutmamaları ve yerine fidye vermeleri önerilir.
Gebelik ve emziklilik de oruç tutma konusunda bir engel olabilir. Bu durumda olan kadınlar, kendileri veya bebekleri için herhangi bir zarar oluşmasından endişe ederlerse oruç tutmamayı tercih edebilirler. Aynı şekilde, aşırı açlık veya susuzluk nedeniyle sağlıkları ciddi şekilde tehdit altında olan kişiler de oruç tutmama hakkına sahiptir.
İslam, oruç tutarken insan sağlığını öncelemekte ve zor durumlar karşısında kişilere kolaylıklar sunmaktadır. Oruç tutmanın, kişinin bedenine ve ruhuna zarar vermemesi adına bu tür durumlar göz önünde bulundurularak, oruç tutmamak veya fidye vermek, dini yükümlülükleri yerine getirmenin bir başka yoludur. Oruç tutamayanlar, sağlık durumları normale döndüğünde oruçlarını kaza ederler veya sürekli engel teşkil eden durumlarda fidye verirler.
