Psikolojik İlk Yardım (PİY) sel, deprem, terör saldırısı, trafik kazası vb. afetlerin hemen ardından sağlanan destekleyici ve pratik bir yaklaşımdır. PİY, tanı ya da tedavi yöntemi değildir. Psikolojik krize maruz kalan kişileri destekleyici ve pratik bir yardımdır.
Psikolojik İlk Yardım, toplumsal krizler ya da afetler sonrasında gerçekleşen psikososyal hizmetlerin en erken aşamasıdır. Psikolojik krizlerden etkilenen bireyler için akut dönemde önerilen müdahale; temel ihtiyaçların karşılanması ve psikolojik ilk yardımın verilmesidir.
Aynı zamanda psikolojik ilk yardımın ne olmadığını anlamak önemlidir. Sadece uzmanların yapabileceği bir yardım değil herkesin yapabileceği bir yardımdır. Psikoterapi, psikolojik danışmanlık süreci değildir. Psikolojik ilk yardım strese sebep olan olayların detaylı bir şekilde değerlendirmesini içermemektedir. Psikolojik krize maruz kalan kişilerden başlarına neler geldiğini analiz etmeleri ya da kronolojik olarak sıralamaları beklenmemektedir. Kişiler olay sırasındaki hikâyelerini dinlemek için hazır bulunurken, onlara hissettiklerini anlatmaları için baskı yapılmamalıdır.
Psikolojik İlk Yardım Uygulama Yöntemleri
Psikolojik ilk yardımın amacı, afet ve olağandışı olaylardan sonra kişilerin hem temel ihtiyaçlarını hem de psikolojik ihtiyaçlarını tespit etmek, bu ihtiyaçların karşılanmasına yardımcı olmak ve gerekli olan yerlerde yetkili kurumlarla iletişime geçmektir.
Psikolojik İlk Yardımın 8 Basamağı;
1.Temas ve Katılım: Psikolojik ilk yardım uygulayan kişi sakin ve anlayışlı olmalıdır. Psikolojik krize maruz kalan kişilerin kendilerini daha güvende, önemli ve anlaşılmış hissetmelerine yardımcı olmalıdır. Bunu yaparken de bireylerin bulunduğu kültüre, gelenek ve göreneklerine, çeşitli özelliklerine dikkate alarak saygılı bir iletişim kurulmalıdır.
2.Güvenlik ve Duygusal Rahatlık: Olaydan etkilenen kişilerin fiziksel ve duygusal olarak kendilerini güvende ve rahat hissetmelerine yardımcı olmak, kişilerin yaşadıkları travmadan sonra ortaya çıkabilecek üzüntü ve acılara uygun cevap vermek ve kişileri olası travmalardan korumak.
3.Stabilizasyon: Psikolojik İlk Yardımı sağlayan kişinin, duygularını yönetme becerisi zarar görmüş kişilerin stres durumlarını dengeleyebilmesi amaçlanmaktadır. Yapılabilecek dengeleme tekniklerinden bazıları; sakin bir ortama götürmek, konuşmaya zorlamadan sadece anlatmak istediklerini dinlemek, istediği kişiler ile bir araya gelmesini sağlamak, nefes kontrolünü sağlamaktır. Bu teknikler fayda sağlamıyorsa ilgili kurumlara yönlendirme sağlanmalıdır.
4.Endişe ve İhtiyaç Analizi: Acil olan ruhsal, fiziksel endişe ve ihtiyaçları, afet esnasında yaşanan durumun şiddetini ve önemli olan ihtiyaçları belirlemektir.
5.Pratik Yardımlar: Psikolojik krize maruz kalan kişilerin gereksinim duydukları veya sürecin içinde gereksinim duyacakları ihtiyaçların tespit edilmesiyle birlikte ihtiyaçların temin edilmesi için pratik çözümler üretmek.
6.Sosyal Destek: Kişilerin aile, akraba, arkadaş ya da toplumsal yardım kaynakları, gruplar, destek birimleriyle irtibata geçebilmesini sağlamak.
7.Başa Çıkma Becerileri: Psikolojik İlk Yardımı uygulayan bireyler, mağdur olan bireylere problemler ve stresle başa çıkma becerileri hakkında bilgi sağlamalıdır.
8.İş Birliği Hizmetleri: Mağdurların acil ihtiyaçlarına yönelik gerekli kurumlarla iletişime geçilmesi ve uygun olan kuruluşlara yönlendirilmesi gerekmektedir.
Kaynakça; Yetim Vakfı, Afetlerde Psikolojik İlk Yardım El Rehberi
