İstanbul Arkeoloji Müzesi’nin baş eserlerinden olan ve (Sidemara-Anbar Arası Lahdi) şeklinde adlandırılan,seyredenleri taşçılık,kabartma heykelcilik,ince sanatlar bakımından “taa içlerinden avlayan”taş mezar bu köyden çıkmıştır.
Onu bulan Helvacıoğulları’ndan Molla Mehmed’in oğlu Molla İbo namlı İbrahim Gündoğdu’yu buldum.Kendisi ile konuştum,kitabıma koymak için resmini istedim.Bana 10.11.1930 da Millet Mektebi dersanesinden aldığı fotoğraflı mezuniyet vesikasını verdi.
Bana diyordu ki:
“ Ben evin bahçesinde buğday kuyusu kazıyordum. Kazmam bu Lahdin kapağına değdi. Kırmadım,zedelemedim.Hükümete haber verildi. İstanbul’dan Hamdi Bey’in kardeşi Müze Müdürü Halil Bey geldi,gördü.
Lahit çıkarıldı.Ereğli’li Deli Mustafa bunu İstanbul’a götürmeye memur edildi.-Bu kişi daha sonra Gökbudak soyadıyla Ereğli Belediye Başkanı olmuştur.Padişah o vakit Deli Mustafa’ya bir rütbe ve maaş vermiştir.-
Kırk çift manda temin edildi.O vakit tren Konya’ya kadar gelmişti.Kavuklar’a kadar kızakla öte tarafa da tekerlekleri özel olarak yaptırılan araba ile götürüldü.
Götürülürken çok güçlük çekilmişti. Herkes camızların arkasında idi.Çekme işi gevşediği yerde arkadaki camız çiftinin sahibi ( deh!) diye camızlara vururdu; öndeki daha öndekileri izlerdi.O gidiş bir alemdi. Bize hiç para vermediler.”
Molla İbo şunları da ilave etti:
-Daha sonra evimin harımında(bahçe) kazı yaptım. Mermerden kafası kopmuş bir kadın heykeli daha çıkarttım,o şimdi Konya Müzesindedir. Bana üç Mecidiye verdiler.
Molla İbo’ya şöyle bir teklif yaptım:
-Seni İstanbul’daki Arkeoloji Müzesi’ndeki lahdin başına memur etseler, o vakitki elbiseni giyerek yanında oturur ve ziyaretçilere bilgi verir misin?
Şöyle bir irkildi, sonra:
-Çok iyi olur, şu işi yaptır beyefendi! Dedi.**
Anbar’ın tek Camii yıkılmıştır. Camii lahdin çıktığı evin biraz ilerisindedir.Camiinin önündeki evin sahibi de kendi evinde kazılar yapmış, bazı değerli eserler bulmuştur. Camiinin altında ve temelinde de iri yazılı taşlar bulunduğunu söylediler.
Ereğli Belediye Başkanı Sayın Rıza Denizoğlu, burada bir heykel bulunduğunu, Adana’da bir antikacıya 30 bin liraya satıldığını, onun da bunu 300 bin liraya sattığını duyduk dediler.
Anbar Arası’ndan değişik zamanlarda çıkan tarih yadigarları da Konya Arkeoloji Müzesi’ ne nakledilmiştir.
(** Kitabım hazırlandıktan sonra 1969 Temmuz ayında Anbar’a tekrar gittim.Hayırseverler eski camiiyi yıkmışlar, yerinde çok derin bir kazı yapmışlar ancak bir şey çıkmamıştır.
İstanbul Arkeoloji Müzesi’nin çok değerli müdürü Necati Bey’le konuştum.İbrahim Gündoğdu’ya bulduğu lahitin başında bir iş istedim.İnceleme yapacağını söylediler.)
1968-1969 Ibrahim Hakkı Konyalı Kemal Arabacı
